یکی از انواع سردخانه‌های نگهداری مواد غذایی و مواد فاسد شدنی، سردخانه‌های زیر صفری می‌باشند. یکی از دسته‌بندی‌های سردخانه‌ها بر اساس دمای نگهداری محصول است، که به این ترتیب سردخانه‌ها به دو دسته زیر صفری و بالای صفری تقسیم می‌شوند. در این مقاله قصد داریم با سردخانه های زیر صفر ، کاربرد آن‌ها و روش طراحی این نوع از سردخانه‌ها آشنا شویم.

سردخانه زیر صفر

امروزه برای نگهداری مواد خوراکی فاسد شدنی، از سردخانه‌ها بهره برده می‌شود. سردخانه ها در حقیقت انبار‌های نگهداری هستند که دمای آن‌ها به صورت کنترل شد در شرایطی مطلوب ثابت نگاه داشته می‌شود.

همان طور که می‌دانید، مواد غذایی از جمله میوه، سبزیجات، گوشت، مرغ، لبنیات، انواع آبزیان و … در صورتی که در دمای محیط باقی بمانند، بافتشان دچار فساد شده و علاوه بر آنکه کیفیتشان به شدت کاهش می‌یابد، دیگر قابل استفاده نخواهند بود. لذا تولید و عرضه‌کنندگان مواد غذایی، همواره به دنبال راهی برای حفظ کیفیت محصولات خود برای مدت زمان نسبتاً طولانی بودند. راه حل این کار، کاهش دمای این محصولات می‌باشد، چرا که در دمای پایین فاسد شدن مواد غذایی متوقف می‌شود و می‌توان آنها را مدتی نسبتاً طولانی‌تر نگهداری کرده و سپس بدون کاهش کیفیت مورد استفاده قرار داد.

به همین جهت سردخانه‌ها جزء لاینفک صنایع غذایی هستند، و از آنجایی که نگهداری محصولات مختلف به شرایط دمایی متفاوتی نیاز دارد، انواع سردخانه متناسب با نوع محصول طراحی و ساخته می‌شوند.

سردخانه‌ها بر حسب دمای نگهداری، به دو دسته تقسیم می‌شوند:

  • سردخانه‌ های بالای صفر
  • سردخانه های زیر صفر

دسته اول، عمدتاً برای نگهداری میوه‌ها، انواع دارو و لبنیات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دسته دوم یعنی سردخانه‌‌های زیر صفر، برای نگهداری گوشت، مرغ، ماهی، برخی از مواد خوراکی مانند بستنی، کره، بعضی از انواع پنیرها و حتی برخی میوه‌ها مانند خرما مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سردخانه‌های زیر صفر یا Below zero refrigerators ، با رساندن دمای محیط خود به چندین درجه زیر صفر – که این مقدار بستگی به نوع محصول دارد – می‌توانند شرایطی را ایجاد کنند که از فساد بافت محصولات جلوگیری شده و آن‌ها را مدتی سالم نگاه داشت.

از سردخانه‌های بالای صفر در صنایع مختلفی استفاده می‌شود. در کاربردهای خانگی، فریزر نیز نوعی سردخانه زیر صفر است که در آن گوشت و یا بستنی نگهداری می‌شود. در فروشگاه‌ها انواع بستنی‌سازها و یخچال‌های فروشگاهی که در آن محصولاتی مانند بستنی و یا کره نگهداری می‌شود نیز از همین دسته‌اند. در فروشگاه‌های بزرگ، سوپر مارکت‌ها و مال‌ها و مغازه‌های مواد پروتئینی نیز مواد غذایی پروتئینی منجمد در سردخانه‌های زیر صفری نگهداری می‌شود. دست آخر در کشتارگاه‌ها برای انبار کردن گوشت و مرغ از سردخانه‌های بزرگ زیر صفری بهره می‌برند.

صنایع شیلات، تولیدکنندگان مواد غذایی منجمد مثل پیتزاهای منجمد، انواع برگرها و ناگت ها و … و هم‌چنین کارخانه‌های بستنی‌سازی از دیگر استفاده‌کنندگان سردخانه‌های زیر صفر می‌باشند.

سردخانه ‌های زیر صفری خود به چند دسته تقسیم می‌شوند:

  • سردخانه‌‌های زیر صفر متحرک یا پرتابل
  • سردخانه‌های زیر صفر کانکسی
  • سردخانه‌‌های زیر صفر اتاقی یا مستقر

خدمات طراحی و احداث انواع سردخانه

طراحی سردخانه زیر صفر

برای طراحی سردخانه زیر صفر ، ابتدا باید تجهیزاتی را انتخاب کرد  که بتوانند دما را در عمل به مقدار مطلوب کاهش داده و در آن دما بدون مشکل کار کنند. دمای سردخانه‌های زیر صفر ممکن است به 30 تا 40 درجه زیر صفر درجه سانتی‌گراد نیز برسد.

یکی از مهمترین اجزای مورد استفاده در سردخانه، کمپرسور یا موتور سردخانه است. نحوه انتخاب کمپرسور سردخانه زیر صفری به این شکل است که ابتدا بار برودتی سردخانه را محاسبه کرده و سپس با توجه به آن و هم‌چنین دمای اواپراتور و کندانسور اقدام به انتخاب کمپرسوری می‌کنند که توانایی تامین بار برودتی سردخانه زیر صفر را داشته باشد. ظرفیت برودتی سردخانه‌های زیر صفر معمولاً بین 1.5 تا 70 اسب بخار است. در برخی از سردخانه‌های زیر صفری با توجه به بار برودتی بالا ممکن است نیاز به استفاده از کمپرسورهای دو مرحله‌ای نیز باشد.

یکی دیگر از ملزومات هر سردخانه‌ای، مبرد یا گاز خنک کننده است. مبرد سردخانه باید بتواند با توجه به شرایط کاری یعنی دمای تبخیر، دمای تقطیر و فشار، عملکرد مناسبی داشته باشد. در سردخانه‌ها از مبردهای فریونی استفاده می‌شود. گاز R22 به علت قیمت کم بسیار پرکاربرد است، اما با توجه به آن‌که برای محیط زیست خطرناک است بهتر است از گازهای جایگزین استفاده کرد.

در سردخانه‌ های زیر صفر بزرگ که بار برودتی در آن‌ها زیاد است معمولاً از مبرد آمونیاک استفاده می‌کنند. سردخانه‌هایی که از مبرد آمونیاک استفاده می‌کنند، به سردخانه‌های آمونیاکی معروف‌اند و تجهیزات آن‌ها کمی با سردخانه‌های فریونی متفاوت است.

جمع‌بندی

سردخانه‌ها بر حسب دمای نگهداری به دو نوع سردخانه ‌های زیر صفر و بالای صفر تقسیم می‌شوند. در این مقاله با سردخانه‌های زیر صفری، موارد استفاده و کاربرد آن‌ها و همچنین روش طراحی و انتخاب تجهیزات در آن‌ها آشنا شدیم. امیدواریم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد. جهت مشاوره در خصوص طراحی و احداث سردخانه به قسمت طراحی سردخانه مراجعه کرده و یا با مشاورین گروه صنعتی دی تماس بگیرید.